Nihayet bizden biri olan,çocukluğumuz birarada geçen,şartlar gereği birbirimizden çok uzaklaşan,hep saygı duyduğum ve başarılarını yıllardır takip ettiğim Prof.Dr.İsa ÖZKAN bilgi birikimini bizlere aktarmıştır.Köyüm ve şahsım adına teşekkür ediyor,Saygılar sunuyor,müsadesiyle hasretle gözlerinden öpüyorum. Allaha emanet olsun.
Prof.Dr.İsa ÖZKAN
"HERİKLİ TÜRKMENLERİ VE HERİKLİ KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ"
a. Herikli Türkmenleri ile İlgili Tarihi Bilgiler
Osmanlı kaynaklarında hem yerleşik ve hem de konar-göçer bir Türkmen topluluğu olarak kaydedilen Herikliler hakkındaki ilk bilgilere Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivi’ndeki 450 numaralı 1524 tarihine ait Tahrir Defteri’nde rastlıyoruz. Sözü geçen Tahrir Defteri’nde Herikliler Adana Sis(Kozan) sancağındaki Altunini mevkiinde ekincilikle uğraşan Oğuzların Afşar boyuna mensup Toyuranlı (Doyranlı) taifesine bağlı 51 hane 12 mücerret (bekar) ve 3350 akçe geliri bulunan bir Türkmen cemaati olarak kaydedilmişlerdir2. 1525-6 yılındaki defterde ise Heriklilerin 76 hane, 18 mücerred ve 3350 akça gelire sahip bir topluluk olarak tespit edildiklerini görüyoruz.3 Daha sonra Herikliler 1564 tarihli Tapu Kadastro Arşivi Tahrir Defteri’nde Maraş Yörükleri içinde Afşar boyuna mensup 11 hane, 3 mücerret eşkinciyan (sefere giden tımarlı sipahi) olarak yazılmışlardır. Yine aynı defterin 454b sayfasında Heriklilerin kışlakta ziraat yeri olarak Maraş sancağının, Zamantu kazasının Pınarbaşı nahiyesindeki Gökçeköy ve Küsin mevki gösterilmiştir.4 Herikliler, XVII. yüzyılın ortalarında Bozok, Bozulus, Halep ve Dulkadir Türkmenlerine mensup Kara Halillü, Tor Hasanlu, Avşar, Deliler, Küşne, Sermayelü, Salmanlu, Kaşıkçı, Bıçakçı, Karamanlu gibi bazı aşiretlerin bir araya gelerek oluşturdukları Danişmendlü kazasına tâbi Türkmenler arasında görülmektedir.5 Bu husus Hicri 1066(milâdi 1655/56) ve 1072-1084(milâdi 1661/62-1673/74) tarihli Divan-ı Hümayun Baş Muhasebe Kalemi Defterleri(D.BŞM-197, 217) ile Hicri 1072(milâdî 1661/62) tarihli Maliyeden Müdevver Defterlerde(MAD 5910) can cemacāt-ı Herikli tābic-i Danişmendlü” şeklinde kaydedilmiştir.6 XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Avusturya, Lehistan, Rusya ve Venedik ile yaptığı savaşlar maddî ve manevî kayıpların yanı sıra ülkenin idarî, iktisadî, adlî ve içtimaî düzenini büyük ölçüde sarsmıştır. Kaybedilen topraklardan göçle gelen nüfus, alınan ağır vergiler, kıtlık ve çatışmalar aşiretlerin yaşama biçimini de büyük ölçüde etkilemiştir. Bu sebeple bazı Türkmen aşiretleri hükümet tarafından kendilerine tahsis edilen yaylak ve kışlak alanlarıyla vergi bakımından bağlı bulundukları idarî birliklerin bölgelerinin oldukça dışına çıkmışlardır. Bazı aşiretler ise kendi yaylak ve kışlaklarına belirli mevsimlerde gerçekleşen hareketleri esnasında, güzergâhı üzerindeki ekili dikili topraklara, yerleşik ahaliye ve mallarına verdikleri zarar dolayısıyla ya yerleri değiştirilmiş veyahut da bunlar harap ve boş haldeki köylere iskâna tabi tutulmuşlardır.7 Heriklilerden bir kol bu yüzyılda, diğer Türkmen aşiretleri gibi Orta Anadolu’daki bugünkü Kayseri, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Aksaray ile Toroslarda yaylamakta, kışları genellikle güneye inmektedirler.8 Ancak bazı senelerde güneye doğru uzun süren meşakkatli göçlere katılmak yerine bulundukları havalide kışlamaktadırlar. XVIII. yüzyılın başlarında Herikli Türkmenleri, Kırşehir ve Avanos havalisinde dolaşmaktadırlar.9 Umur-ı şeriyeleri ve iktisadiyatları bakımından Danişmendlü Kadılığına bağlıdırlar.10 XVII. yüzyılın sonlarında ve XVIII. yüzyılda Herikli/Heriklü Türkmenleri’ni, Büyük Salarlı, Küçük Salarlu, Deliler, Boynuincelü, Hacı Ahmetli, Mihmadlu, Savcılı, Horasanlı, Bekdik, Karacakürt, Kursulu, Kurutlu, Ada Kurutlusu gibi aşiretlerle birlikte Boynuinceli Türkmenleri içerisinde görmekteyiz.11
XVIII. yüzyılda Anadolu’da güvenlik ve vergilerin toplanması için derbent ve hanların tamiri ve tesisi ile iskân çalışmaları bakımından yeni kasabalar kurulmasında Nevşehir’in önemli bir yere sahip olduğu gözlenmektedir. III. Ahmet devrinde sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın doğduğu yer olan Muşkara’ya 1131(milâdi 1718/19) tarihinden itibaren cami, medrese, mektep, kütüphane, imâret, han, hamam, çeşme ve dükkanlar yaptırarak bunlara vakıflar tesis etmesi ve adının Nevşehir’e çevrilerek kaza yapılması çevredeki konar göçer Türkmen aşiretlerinin de kaderini değiştirmiştir.12
İmar faaliyetleriyle birlikte mamur hale gelen kasabanın nüfusunun artırılması için de bazı teşebbüslerde bulunulmuştur. Damat İbrahim Paşa’nın iskân politikası neticesinde H. 1140 (1727), 1141 (1728), 1142 (1729) tarihli fermanlar ile yörede bulunan Boynuincelü Türkmenlerine tabi bazı aşiretlerle birlikte Heriklilerden de 107 hanenin kendi adını verdikleri Nevşehir merkezindeki Herikli (mahalli söyleyişle Helikli) mahallesine yerleştirildikleri tespit edilmiştir.13
Şehir içine yerleştirilenler diğer Türkmen cemaatlerinde de olduğu gibi bunların varlıklı (zi-kudret) olanlarıdır. Ev yapmağa gücü yetmeyenler(fakirü’l-hâl olanlar) veya hayvancılık ve ekincilikle uğraşmak isteyenler ise merkezin dışındaki boş, otlu, sulu ve harap köylere iskân edilmişlerdir. Bunlar daha çok, Eyüp-ili ilçesi ile Kırşehir sancağının Süleymanlı ilçesindeki İbrahim Paşa vakfından olan boş ören yerlerine oturtulmuşladır. Şimdiki Ertaş yaylası da bunlara yaylak ve ekinlik olarak verilmiştir. Ayrıca, Gülşehir’in ilk iskânında da Heriklilere mensup aileler görülmektedir.14
b. Herikli Türkmenlerinin Bugünkü Durumları
Nevşehir dışına iskân edilen Herikliler, bugün Kızılırmak’ın yay yaptığı alanda halk arasında “Irmak Bucağı” köyleri diye bilinen Gülşehir ilçesine bağlı Yüksekli, Şahinler (eski adı Kırıklı), Yeşilyurt (eski adı Sığırlı), Karahüyük, Yeşilli (eski adı Kazıklı), Hacılar, ile Hacıbektaş İlçesine bağlı olan Karaburç ile Karaburna adlı sekiz köyde sakindirler. Herikli Türkmenlerin bir kısmı ise kuzeye doğru yönelmişler, Malya Düzlüğü yakınlarında yine sekiz köy olarak yurt tutmuşlardır. Bu köylerden Köşektaş, Kızılağıl, Kayaltı (Hacıbektaş İlçesine) Abdi15, Cağşak, Boğaziçi(eski adı Karayanalak), Gerce ve Kalecik ise Kozaklı ilçesine bağlıdır.16 Bu satırların yazarının da mensubu olduğu Herikli Türkmenleri, çoğunlukla tarım ve hayvancıkla geçimlerini temin ederlerdi. Küçükbaş hayvancılık, özellikle koyun yetiştiriciliği 1970’li yıllara kadar önemli bir geçim kaynağıydı. Ancak yurt dışına işçi olarak gitme, hızlı şehirleşme ve genç nüfusun başka iş alanlarına yönelmesi, tarım ve hayvancılığın etkili bir geçim kaynağı olarak devamını zorlaştırmıştır. Tamamı sünnî olan bu köylerin ahalisinin bir kısmı Kayseri, Nevşehir ve Kırşehir gibi civar iller ile bir kısmı da Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirlere göç etmişlerdir.
Nevşehir merkezindeki Herikli Mahallesi 800 hane kadardır. Şehirdeki büyük mahallelerden biri olduğundan bugün söz konusu mahalle Yirmi Temmuz, Hacı Rüştü ve Herikli mahallelerine bölünmüştür.17
Cevdet Türkay’ın envanter niteliğindeki eserinde Heriklilerin Anadolu’da Kırşehir, Karaman, Konya, Sis, Aksaray, Kayseri, Malatya, Bozok, Kütahya, Aydın, Halep, Adana, Sivas Sancakları, Hacıbektaş Kazası (Aksaray Sancağı), Danişmendli Kazası, Tokat Kazası (Sivas Sancağı), Nevşehir Kazası (Niğde Sancağı), İzmir Kazası(Sığla Sancağı), Yenişehr-i Aydın Kazası(Aydın Sancağı), Tekfurdağı Kazası (Çirmen Sancağı) kadar geniş bir alana yayıldığı kaydedilmişse de18 bu husus arşiv vesikalarıyla teyide muhtaçtır.
Herikli Türkmenlerinin Anadolu’da pek çok yer adında da izlerinin yaşadığına tanık olmaktayız. Meselâ Herikli: Sivas merkez köyü; Ankara Keskin; Herek: Gümüşhane-Torul; Hereke: Tekirdağ Malkara, İzmir-Seferihisar; Kocaeli-Gebze; Bursa-Orhaneli; Hereközü: Ordu-Mesudiye’de muhtelif yer adı olarak yaşamaktadır.19
Herikli Türkmenleri, Anadolu’daki pek çok Oğuz topluluğu gibi Bozok (İç Oğuz) ve Üçok (Dış Oğuz) şekindeki ana boy teşkilatını hatırlamamaktadır. Anadolu’da çok erken dönemlerde ayrılmakla birlikte bu boyun sakinlerinin hafızalarında Afşarlara mensup oldukları konusunda nadir de olsa bilgi kırıntılarına rastlanılmaktadır.20 Ancak Boynuincelü Kazası Defterine kayıtlı olan Herikli Türkmenleri de Büyük Salarlı, Küçük Salarlu, Deliler, Boynuincelü, Hacı Ahmetli, Mihmadlu, Savcılı, Horasanlı, Bekdik, Karacakürt, Kursulu, Kurutlu, Ada Kurutlusu gibi diğer aşiretlerle birlikte daha alt boy adlarını kullanmaktadırlar. Yine Herikli Türkmenlerinin baskın unsurunun Afşar olmakla birlikte Salur ve Begdili gibi boyların yanı sıra Kara Halillü ve Cerit gibi bazı oymaklarla karıştığı sülâle ve kişi adlarından anlaşılmaktadır.21 Herikli Türkmenleri, sözlü ve yazılı gelenek yoluyla umumî Türk dünyası içinde Oğuzlara (Türkmen) ait kültür varlığının hem taşıyıcısı, hem de vârisidir.22
“Bakyanımız gara herek Beslediğimiz kara herik(koyun)
Övez Kul’a semizi gerek” Ayvaz Kulu’ya semizi gerek”
şeklinde geçen herek sözü tıpkı bu adla anılan Orta Anadolu Türkmenlerinde olduğu gibi bir koyun cinsini karşılamaktadır.
Bütün bunlara rağmen bir Türkmen aşiretine ad olan, Herikli kelimesinin Divanü Lûgati’t-Türk’te “şeftali, kaysı, erik gibi meyvalara verilen genel ad” olarak tanımlanan erük, erük+lü>erik+li sözünün baştaki h- türemesiyle herikli biçiminden geldiği düşünülebilir mi? Herikli Türkmenleri XVIII. yüzyıla kadar konar göçer hayat tarzını sürdürmekte ve bağ bahçe tarımından ziyade ekonomisi bütünüyle küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine dayanmaktadır. Ayrıca, Nevşehir’in Kozaklı ilçesinde Heriklilere komşu köylerde yaşayan iki Türkmen aşiretinin adının da koyunla ilgili olması ve Ağcakoyunlu ile Kızıl Koyunlu şeklinde anılması dikkat çekicidir. Dolayısıyla bu adın erük+li/(h)erik+li şeklinde meyva isminden gelmesini uzak ihtimal olarak görüyoruz. Keza Pürnek, Karaman, Kara Koyunlu, Bozkoyunlu gibi Türkmen aşiretleri de koyunla ilgili isimler taşımaktadır. Ayrıca, Karakeçili, Kızılkeçili, Akkeçili, Sarıkeçili, Alayuntlu aşiretleri de besledikleri hayvanların türü ve renginden ad almışlardır. Bu verilerin ışığında XVI. yüzyıldan bu yana tarihî ve sözlü kaynaklarda Herikli diye anılan bu Türkmen topluluğunun adının Orhon Türkçesinde karşılaştığımız ör- fiilinden ör-i-k biçimine -lı ekinin getirilmesiyle (ör-> ör-i-k, ör-i-k-li>er-i-k-li>(h)erikli) türemiş bir ad olduğu kanaatindeyiz.
Bu bilgiler kendisi de Herikli Türkmenlerinden olan Prof. Dr.İsa ÖZKAN'ın "HERİKLİ TÜRKMENLERİ VE HERİKLİ KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ" adlı Türk Dil Kurumunun yayımladığı IV. Türk Dili Kurultayı Bidirileri Kitabı ile İsa Özkan'ın Bengü İzler, Ankara 1977 adlı kitabından (s. 173-208) kısaltılarak alınmıştır.
1 Cevdet Türkay, bu aşiretlerin sayısını 7230 olarak göstermektedir (Bkz. Türkay, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İstanbul, 1979, s. 18). Türk Tarih Kurumu'nun bir proje kapsamında hazırladığı ve Osmanlı Devleti'nin arşiv vesikalarından belirlediği aşiretlerin sayısı ise 41297'dir.
2 Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Tahrir Defteri (BA TD), sene: 930 hicrî(milâdî 1524), Nu: 450, s. 915.
3 BA TD, sene: 932 hicrî(milâdî 1526), Nu: 969, s. 774-775, 776-777.
4 Tapu Kadastro Arşivi, Tahrir Defteri TKA TD, sene 971, Nu: 108, s. 454b.
5 Gündüz, Tufan, Anadolu'da Türkmen Aşiretleri “Bozulus Türkmenleri 1540-1640” Ankara, 1997, s. 66. 1580'li yıllardan sonra kaza itibar olunan Danişmendlü Mukaatası'nın Anadolu'da (1071-1177) tarihlerinde hüküm süren Danişmendli Beyliği'yle ilgisi konusunda farklı görüşler mevcuttur. Bazı araştırıcılar, bunların Danişmendlü Beyliği bakiyesi olduğunu öne sürmüşlerse de (Bkz. Yinanç, Mükrimin Halil, “Danişmendliler” İslâm Ansiklopedisi III/478 ve Şahin, İlhan, “Osmanlı Devrinde Konar-Göçer Aşiretlerin İsim Almalarına Dair Bazı Mülahazalar” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu Sayısı, İstanbul, 1987 s. 196) bu hususu teyid edecek bilgilerin henüz ortaya konulmadığından bahsedilmektedir. Ayrıca Tufan Gündüz, Danişmendli Kazasına ait tahrir defterlerinden birinde “Sultan Seyyid Gazi evladındandır(7 hane)”şeklinde bir muafiyet kaydına(bkz. Divan-ı Humâyûn Baş Muhasebe Kalemi Defterleri D-BŞM, Nu:197, s. 27-28.) rastladığını belirtmektedir(Bkz. Gündüz, Tufan, “XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri Havalisinde Dolaşan Danişmendli Türkmenlerine Dair Gözlemler” Yeni Türkiye, Ankara, 2002, Cilt:III, Sayı:44, s. 454-459). Hicri 1069-1145(1659-1733) yılları arasında bir kısmı Kütahya'da iskân olunan Danişmendlü Türkmenlerinin Anadolu eyaletinde coğrafî saha olarak Aksaray, Kırşehir, Aydın ve Adana bölgelerine kadar yayıldığı görülmektedir. Heriklü Türkmenleri, XVII. yüzyılda Danişmendli Mukaatasına vergi nüfusu olarak yazılmışlardır.
6 Divan-ı Hümayun Baş Muhasebe Kalemi Defterleri D.BŞM, sene: 1066 hicrî (milâdî 1656) Nu. 197, s. 27-28; D.BŞM, sene: 1069 hicrî (milâdî 1659) Nu 207, s. 2-3; D.BŞM, Nu 207, s. 4-5; Maliyeden Müdevver Defter MAD, sene: 1069 hicrî(milâdî 169)Nu: 5910.
7 Orhonlu, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı, İstanbul, 1987, s. 43, 111; Halaçoğlu, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, 2. bs. Ankara, 1997, s. 28.
8 1688-1689 yıllarında Heriklilerin, Bozkoyunlu, Beydili, Pir Budak oğulları, Dimlekü, Hardallı, Kara Şeylü, Araplu Musa, Kızıl Ahmet gibi Türkmen cemaatleriyle birlikte Elbistan ve Hısn-ı Mansur kazalarında ekinleri ve köyleri tahrip ettikleri ve birçok kişiyi öldürdükleri belirtilmektedir. Orhonlu, Cengiz, a.g.e, s. 43; Halaçoğlu, Yusuf, a.g.e, s. 38.
9 Bkz. Ekler, Maliyeden Müdevver Defter MAD, Nu: 7574, sene 1112 (1701), s. 25-26, 36-37, 76-77, 84-85, 8-87; Memişoğlu, Ragıp, “Boynuincelü Türkmenleri” Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 100, Şubat 1996, s. 153.
10 Korkmaz, Zeynep, Nevşehir ve Yöresi Ağızları, I. cilt, 2. bs. Ankara, 1977, s. 20.
11 Tapu Kadostro Genel Müdürlüğü, Kuyud-ı Kadime Arşivi KKA Vakf-ı Cedid 122, sayfa 122 eski no:2120 u¼ ëM²« vM²u lUÔ u*½d0 ‚UL²Ë«; Korkmaz, Zeynep, A.g.e., s. 21.
12 Ahmed Refik, Anadolu’da Türk Aşiretleri, İstanbul, 1930, s. 173-176; Korkmaz, Zeynep, A.g.e., s. 9, 24-25.
13 Nevşehir'e yerleştirilen Türkmen aşiretleri şunlardır: Salarlu Kebir'den 102 ev, Salurlu Küçük'ten 106 ev, Boynuincelü'den 98 ev, Kurt Mihmatlü'den 72 ev, Horasanlu'dan 22 ev, Bekdik'ten 79 ev, Heriklü'den 107 ev, Kütüklü'den 35 ev, Dumanlu'dan 127 ev, Karaca Kürt'ten 59 ev, Delüler'den 29 ev, Savcılı'dan 174 ev, Kurtulu'dan 43 ev, Hacı Ahmetlü'den 60 ev, Kursulu'dan 40 ev, Kurutlu'dan 40 ev, Ada Kurutlusu'dan 65 ev(Bkz. Zeynep Korkmaz, a.g.e, s. 21, 24).
14 Korkmaz, Zeynep, a.g.e. s. 20. Gündüz, Tufan, XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri, İstanbul, 2005, s. 103.
15 Sözlü kaynaklara göre bu köy, Herikli Türkmenlerinden Abdi Ağa adlı biri tarafından Kozaklı ilçesine bağlı aynı adı taşıyan köyün yakınındaki Aşağıçeşme mevkinde kurulmuştur. Bu satırların yazarının doğum yeri olan Abdi köyündeki ahali toprağa iskâna rağmen XX. yüzyıl başlarına kadar yaylak-kışlak hayatını devam ettirmiş; çok uzak olmamakla birlikte yazları, nispeten yüksek, sulak ve otluk Obadağıtan ve Develerarkacı mevkinde geçirmiş, güz mevsiminden yaz başlarına kadar ise asıl köy merkezinde kışlamışlardır.
16 Zeynep Korkmaz, Nevşehir ve Yöresi Ağızları adlı kitabında İmran, Aylı ve Halaka (Dörtyol) köylerini de Herikli olarak göstermiştir. Ancak söz konusu köyler Herikli değil, Kızıl Koyunlu Türkmen aşiretine mensuptur.
17 Memişoğlu, Ragıp, “Boynuincelü Türkmenleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı:100, Şubat 1996, s. 153.
18 Türkay, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İstanbul, 1979, 417.
19 Köylerimiz, Dahiliye Vekâleti, Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü, İstanbul, 1933, s. 653.
20 Türk Tarih Kurumu tarafından Osmanlı arşivlerindeki tapu-tahrir kayıtlarına dayanarak hazırlanan Türkiye’nin Sosyal ve Kültürel Tarihi adlı kapsamlı çalışmada Herikli Türkmenleri, Afşarlara mensup olarak gösterilmiştir. Ayrıca, Nevşehir Merkez ilçesi, Göre nüfusuna kayıtlı 15.01.1948 doğumlu Mustafa Özer’den derlenen ve on dörtlükten oluşan “Bağlar Gazeli” adlı mahalli türkünün nakaratında;
“Bahçasız bağsız oğlan
Ayvasız narsız oğlan
Kalaysız kaba benzer de bağlar gazeli
Dünyada yarsız oğlan da Avşar güzeli.”
şeklinde yöre insanın, Afşarlarla olan münasebetlerini ortak şuuraltında yaşattıkları anlaşılmaktadırlar. Dr. Levent Uluğlar’ın vasıtasıyla görüştüğümüz kaynak kişi Mustafa Özer, sözü geçen türkünün Refik Başaran’dan alındığını belirtmektedir.
21 Özkan, İsa “Herikli Türkmenleri ve Herikli Kelimesinin Etimolojisi”, III. Milletlerarası Türk Dili Kurultayı, Ankara, 2006, s. 1356-1390; Nevşehir İli, Kozaklı İlçesine bağlı Herikli köylerinden Abdi’de Heriklilerin yanı sıra hem Kara Halillü, hem de Begdili’ye mensup sülâleler de bulunmaktadır.
22 Oğuz/Türkmen(Batı) Türkçesinin günümüzde Orta ve Güney Anadolu Türkmenlerindeki ağız özellikleri Herikli Türkmenlerinde de muhafaza edilmiştir. Bugün Güney-Doğu Anadolu ve Irak’ta yerleşik Harikan, Harki, Herecli, Horki, Herekyan gibi ana dili Türkçe olmayan aşiretlerin Herikli Türkmenleriyle adlarındaki birkaç ses benzerliği dışında hiçbir münasebeti bulunmamaktadır. Osmanlı tarihiyle ilgili kaynaklarda Güney- Doğu Anadolu ve Irak’ta yerleşik sözü geçen aşiretlerin Türkmen aşireti olduğuna dair herhangi bir bilgiye de rastlanılmamaktadır. Dolayısıyla, Adnan Menderes Kaya tarafından hazırlan Avşar Türkmenleri(Kayseri, 2004, s. 154-156) adlı kitaptaki sözü geçen aşiretleri Herikli Türkmenlerine mensup olarak gösteren ifadeler yanlış ve yakıştırmadan ibaret olup, ilmi gerçeklerle uyuşmamaktadır. Adnan Menderes Kaya’nın yararlandığını belirttiği kaynaklarda da bu tür bir bilgi yer almamaktadır.
23 Ana Altay dilindeki *p- sesinin Ana Türkçedeki karşılığı h- olarak kabul edilmektedir (Bkz Doerfer, Gerhard, “Bemerkungen zur Methodik der Türkischen Lautlehre” OLZ(Orientalische Literaturzeitung) LXVI, 7/8, Juli/Agust, 1971, s. 326-344). Bugün kelime başındaki *h- sesi Halaç lehçesinde düzenli olarak h-, Çuvaşça'da s- Altay Teleüt lehçesinde d- diğer diğer Türk lehçelerden ise y-~ø, şeklinde varlığını sürdürmektedir(bkz. Gülsevin, Gürer, “Türk Dilinde Kelime Başı Ünsüzü Üzerine” TDAY Belleten 1987, Ankara, 1992, s. 180; Gerard Doerfer, “Materialen zu tür h-(II)”, UAJb Nf. band:2 (1982), s. 138-163).
24 khorük koyun; kulakları küçük, kuyruğu uzun bir koyun cinsidir. Muğla'da uzun kuyruklu bir cins koyuna herik adı verilmektedir(Bkz. Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VII, 2. bs. Ankara, 1993, s. 2345).
|
